سازشناسی باغلاما (دیوان) | آموزشگاه موسیقی نیامهر

ساز باغلاما

ساز باغلاما (دیوان) در خانواده ی سازهای زهی - زخمه ای قرار میگیرد که گاه با مضراب و گاه توسط انگشتان دست نواخته میشود. این ساز یکی از مهم ترین سازهای منطقه آسیای میانه است که شکل و شمایل آن بسیار نزدیک به سازهای کهنی مانند قوپوز و تنبور میباشد.

از این رو و با توجه به فیزیک اجرایی این ساز میتوانیم تاریخ کهنی را برای آن پیش بینی کنیم. ساز قوپوز در کشورهایی نظیر ایران، عربستان، عراق و ترکیه بسیار رواج دارد. با توجه به اینکه در دوره ی عثمانی این ساز رواج زیادی پیدا کرد و در سال های بعد آن باغلاما تبدیل به ساز ملی ترکیه گشت، از این جهت این ساز را میتوان مختص کشور ترکیه دانست چون نوازنده های بسیار بزرگی در زمینه ی نواختن ساز باغلاما و شناساندن آن به کل دنیا در همین کشور ترکیه فعالیت های شایان ذکری را انجام دادند.

البته این ساز در مناطق کرد نشین ایران و عراق هم علاقه مندان و نوازندگان زیادی را داراست. در بخش هایی از کردستان این ساز را به نام دیوان میشناسند. البته در تعداد سیم ها و نوع کوک کردن تفاوت های را باهم دارند. در مجموع باغلاما سازی بسیار لطیف، حزین و در عین حال رزمی میباشد. اخیرا با تغییراتی که هنرمندان ترک بر روی ساختار فیزیکی آن ایجاد کردند، این ساز به دو شکل دسته کوتاه و دسته بلند نیز قابل عرضه میباشد.

البته شایان ذکر است نوع دیگری از این ساز با تغییر در ساختمان اصلی تولید صوت و گذاشتن پیکاپ ها و دستگاه های افکتیو بر روی ساز به نام الکترو باغلاما شناخته میشود.

چنانچه علاقه به یادگیری باغلاما نوازی با بهترین اساتید را دارید میتوانید در کلاس های آموزش باغلاما در تهران به صورت حضوری در آموزشگاه معتبر نیامهر شرکت کنید.

رنج قیمت: از ۲.۰۰۰.۰۰۰ به بالا

تاریخچه ساز باغلاما

ساز ترکی باغلاما یکی از قدیمی‌ترین سازهای زهی مضرابی در موسیقی ترکی، کردی، آذری و ایرانی است که ریشه‌ای عمیق در فرهنگ موسیقی فولکلوریک منطقه دارد. تاریخچه ساز باغلاما به دوران باستان بازمی‌گردد و منشأ آن را می‌توان در سازهای زهی آناتولی و بین‌النهرین جستجو کرد. این ساز که در دسته سازهای سنتی ترکیه قرار دارد، به مرور زمان تکامل یافته و امروزه در سبک‌های مختلف موسیقی مانند موسیقی سنتی ترک، فولکلور و حتی موسیقی مدرن استفاده می‌شود. باغلاما در اندازه‌ها و مدل‌های مختلف مانند جورا باغلاما و دیوان باغلاما ساخته می‌شود و همچنان جایگاه ویژه‌ای در میان نوازندگان موسیقی مقامی دارد.

گمان می‌رود که ساز باغلاما و سازهای هم‌خانوادهٔ آن حاصل تغییراتی هستند که روی قوپوز صورت گرفته‌است.
ابزاری شبیه ساز باغلاما، در حفاری‌های باستان‌شناسی از سومر و هیتی در آناتولی و در آثار یونان باستان یافت شده‌است.

جنس ساز باغلاما

جنس ساز باغلاما که از کاسه ی طنینی تشکیل شده است به صورت یکپارچه و گاه ترکه ای هست، از چوب های پروانه، عرعر و ماهون ساخته می شود. صفحه ی این ساز از جنس چوب صنوبر است. دستان این ساز از سیم نایلونی تشکیل شده اند.
شیطانک و سیم‌گیر این ساز از شاخ، استخوان، عاج فیل و چوب‌های سخت ساخته می شوند.

نحوه ی نواختن ساز باغلاما

نواختن ساز باغلاما نیازمند تمرین و آموزش های پیاپی است،این ساز توسط مضراب پلاستیکی یا با نوک انگشتان دست (شلپه و شرپه) نواخته میشود. نحوه نوازندگی، نوازندگان ایرانی و ترکی کمی با یکدیگر متفاوت می باشد. نوازندگان ایرانی انگشتان خود را بر وتر های رذیف اول، دوم و سوم میگذارند ولی نوازندگان ترکی معمولا انگشتان را بر وترهای اول گذاشته و ملودی را نیز روی سیم های ردیف اول اجرا میکنند. همچنین از انگشت شصت دست دیگر برای گرفتن وترهای ردیف سوم استفاده میشود.

نکات آموزشی ساز باغلاما

آموزش ساز باغلاما نیازمند آشنایی با تکنیک‌های مضراب‌زنی، نحوه انگشت‌گذاری و درک ریتم‌های رایج در موسیقی سنتی است. یکی از مهم‌ترین نکات آموزشی ساز باغلاما، یادگیری اصولی کوک این ساز است که در مدل‌های مختلف مانند جورا باغلاما و دیوان باغلاما متفاوت است. همچنین، تمرین مداوم روی ملودی‌های سنتی و تکنیک‌های نوازندگی مانند تزئینات مضرابی و پوزیشن‌های مختلف انگشت‌گذاری به بهبود مهارت نوازندگان کمک می‌کند. استفاده از روش‌های آموزشی مناسب و تمرین با ریتم‌های مختلف باعث افزایش تسلط بر این ساز سنتی ترکیه شده و یادگیری را سریع‌تر و مؤثرتر می‌کند.

باغلاما عموما ساز ترکی شناخته میشود ولی در نقاطی از ایران مانند کردستان نیز این ساز نواخته و با نام دیوان شناخته میشود که تفاوت چندانی با باغلاما ندارد. متدهایی در خصوص این ساز در ایران نوشته شده و وجود دارد که بسیار مشابه به نسخه های ترکی آن است و به همین جهت گذراندن متدهای نختلف، تفاوت چندانی در نوازندگی نخواهد داشت. درحال حاضر دو نوع باغلاما دسته بلند و کوتاه داریم که تخصص در هرکدام از این سازها متفاوت و جدا هستند و از این رو هنگام انتخاب استاد باید به تخصص وی نیز توجه بسیاری داشت.